ویژگی‌های جدید ‎.NET 10

مقدمه

نسخه‌ی ‎.NET 10‎ یکی از مهم‌ترین به‌روزرسانی‌های پلتفرم دات‌نت است که با تمرکز بر عملکرد، امنیت، پایداری و تجربه‌ی توسعه‌دهنده طراحی شده است. این نسخه از نوع LTS (پشتیبانی بلندمدت) است و تا سال ۲۰۲۸ پشتیبانی رسمی خواهد داشت.
مایکروسافت در این نسخه تمرکز ویژه‌ای بر بهبود JIT، کاهش مصرف حافظه، بهینه‌سازی اجرای حلقه‌ها، و پشتیبانی از الگوریتم‌های رمزنگاری پساکوانتومی داشته است. همچنین APIها و ابزارهای توسعه در سطح گسترده‌ای به‌روز شده‌اند تا توسعه‌دهندگان بتوانند برنامه‌هایی سریع‌تر، ایمن‌تر و ساده‌تر تولید کنند.

۱. بهبودهای Runtime و کامپایلر

در سطح Runtime و JIT، نسخه‌ی ‎.NET 10‎ تغییرات چشمگیری ارائه داده است.

• بهبود عملکرد JIT: سیستم کامپایلر JIT اکنون می‌تواند آرایه‌ها و ساختارهای داده‌ای کوچک را در پشته (Stack) به جای هیپ (Heap) تخصیص دهد. این تغییر باعث کاهش چشمگیر فشار بر حافظه و بهبود عملکرد برنامه‌های سنگین می‌شود.

• بهینه‌سازی فراخوانی متدها: JIT اکنون قادر است متدهای رابط‌ها (Interfaces) را در آرایه‌ها شناسایی و فراخوانی‌های مجازی غیرضروری را حذف کند، که نتیجه‌ی آن افزایش سرعت اجرای متدها است.

• تحلیل پیشرفته‌ی حلقه‌ها: موتور بهینه‌سازی جدید با الگوریتم گراف‌محور، الگوهای تکراری در حلقه‌ها را تشخیص داده و باعث بهبود عملکرد در پردازش‌های سنگین می‌شود.

• پشتیبانی از دستورالعمل‌های AVX 10.2: این ویژگی به دات‌نت اجازه می‌دهد تا از قابلیت‌های جدید پردازنده‌های مدرن برای انجام محاسبات موازی استفاده کند.

• درون‌یابی هوشمند (Inlining): محدودیت‌های قدیمی در جای‌گذاری کدها کاهش یافته و متدهای پرکاربرد درون بدنه‌ی فراخوانی درج می‌شوند تا سربار اجرای متد حذف شود.

۲. کتابخانه‌ها و APIهای جدید

کتابخانه‌های اصلی ‎.NET 10‎ تغییرات بنیادینی داشته‌اند که باعث افزایش امنیت و بهبود تجربه‌ی توسعه‌دهنده شده است.

• پشتیبانی از رمزنگاری پساکوانتومی (Post-Quantum Cryptography): سه الگوریتم جدید به نام‌های MLKem, MLDsa, و SlhDsa معرفی شده‌اند که در برابر تهدیدات رایانه‌های کوانتومی مقاوم هستند.

• بهبود در System.Text.Json: عملکرد سریال‌سازی JSON سریع‌تر شده و ویژگی‌هایی مانند جلوگیری از خاصیت‌های تکراری، سخت‌گیری در ولیدیشن داده، و پشتیبانی از Stream و PipeReader افزوده شده است.

• افزایش قابلیت‌های رشته‌ای و مقایسه‌ی عددی: امکان مقایسه‌ی رشته‌ها به‌صورت عددی (مثلاً برای مرتب‌سازی رشته‌هایی مثل “file1”, “file2”, “file10”) فراهم شده است.

• کتابخانه‌های I/O و فشرده‌سازی: کارایی ZipArchive بهبود یافته و حافظه‌ی مصرفی در کار با فایل‌های حجیم کاهش یافته است.

• OrderedDictionary بهبودیافته: اکنون متدهایی مانند TryAdd و TryGetValue با پشتیبانی از اندیس‌دهی و کنترل خطا به این کلاس اضافه شده‌اند.

۳. ابزارها و SDK

نسخه‌ی جدید SDK دات‌نت با هدف کاهش پیچیدگی توسعه و بهینه‌سازی سرعت Build معرفی شده است.

• کاهش زمان Build و Restore: ابزارهای داخلی NuGet و MSBuild بازنویسی شده‌اند تا وابستگی‌های غیرضروری حذف و زمان ساخت کاهش یابد.

• اجرای تک‌ابزاره (One-shot CLI Tools): اکنون می‌توان ابزارهای CLI را بدون نیاز به نصب دائمی اجرا کرد.

• برنامه‌های فایل‌بنیان: می‌توان برنامه‌های ساده را تنها با یک فایل ‎.cs‎ اجرا کرد، بدون نیاز به فایل پروژه‌ی ‎.csproj‎.

• پشتیبانی بلندمدت (LTS): این نسخه برای محیط‌های تولیدی پیشنهاد می‌شود، زیرا تا سه سال آینده پشتیبانی رسمی مایکروسافت را دارد.

۴. ASP.NET Core و توسعه‌ی وب

در بخش وب، ASP.NET Core نسخه‌ی 10 تغییراتی بزرگ را تجربه کرده است.

• پشتیبانی از OpenAPI 3.1: توسعه‌دهندگان اکنون می‌توانند مستندات API را مطابق با استانداردهای جدید تولید کنند.

• بهبود Blazor: قابلیت‌هایی مانند تخصیص کلاس CSS به ردیف‌های جدول و مدیریت بهتر داده در QuickGrid اضافه شده است.

• ورود بدون رمز عبور (Passkey): سیستم احراز هویت جدید با پشتیبانی از WebAuthn و FIDO2 اجازه می‌دهد کاربران بدون پسورد و با اثر انگشت یا کلید امنیتی وارد شوند.

• مشاهدگی (Observability) بهتر: متریک‌هایی برای تحلیل ورود، خروج، خطاها و عملیات احراز هویت اضافه شده است.

۵. زبان‌های برنامه‌نویسی

‎.NET 10‎ به‌همراه نسخه‌های جدید زبان‌های برنامه‌نویسی منتشر شده است:

• C# 14:

  • پارامترهای Lambda با ref, in, و out پشتیبانی می‌شوند.

  • از عبارت field برای دسترسی مستقیم به فیلد پشتیبان Property استفاده می‌شود.

  • بلوک‌های extension برای افزودن متدها و ویژگی‌های جدید به کلاس‌های موجود معرفی شده‌اند.

  • عملگر ?.= برای تخصیص شرطی Null اضافه شده است.

• F# و VB.NET: هر دو زبان با بهبودهای کامپایلر، بهینه‌سازی حافظه، و بررسی نوع پیشرفته‌تر همراه شده‌اند.

۶. توسعه‌ی موبایل و کراس‌پلتفرم (MAUI)

در بخش ‎.NET MAUI‎ قابلیت‌هایی برای توسعه‌ی برنامه‌های چندسکویی افزوده شده است.

• انتخاب چند فایل در MediaPicker.

• بهبود WebView و پشتیبانی از Android API سطح ۳۵ و ۳۶.

• پشتیبانی بهتر از Layoutهای واکنش‌گرا و کنترل‌های بومی.

۷. توصیه‌های کاربردی

برای پروژه‌های تولیدی و آموزشی، مهاجرت به ‎.NET 10‎ گزینه‌ای منطقی است.
به‌ویژه برای مدرسین برنامه‌نویسی، استفاده از مثال‌هایی که عملکرد نسخه‌های قبلی را با نسخه‌ی جدید مقایسه می‌کند، می‌تواند درک دانشجویان از بهینه‌سازی‌ها را افزایش دهد.
همچنین برای افرادی که قصد فعالیت در بازار کار جهانی دارند، تسلط بر قابلیت‌های جدید ‎.NET 10‎ و ‎C# 14‎ ارزش قابل‌توجهی دارد.

برای یادگیری برنامه نویسی از اینجا شروع کنید.

جمع‌بندی

‎.NET 10‎ نشان‌دهنده‌ی بلوغ فنی پلتفرم دات‌نت است. تمرکز بر سرعت، امنیت، و ساده‌سازی توسعه باعث شده این نسخه به گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژه‌های سازمانی، آموزشی و تجاری تبدیل شود.
با پشتیبانی بلندمدت، ابزارهای جدید، و کتابخانه‌های مدرن، ‎.NET 10‎ نه‌تنها یک به‌روزرسانی فنی، بلکه یک جهش مهم در مسیر توسعه‌ی نرم‌افزار محسوب می‌شود.